در این پژوهش، در 18 صفحه به صورت فایل word ، به  معرفی و بررسی کامل مسجد و کلیسا ایاصوفیه پرداخته شده است . در ادامه لیستی از اهم مواردی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است را می توانید مشاهده کنید:

• معرفی بنا
• موقعیت مسجد ایاصوفیه استانبول
• دسترسی به مسجد
• تاریخچه و نام‏گذاری
  • دوره اول: ایاصوفیه قبل از فتح‌ استانبول‌
  • دوره دوم: ایاصوفیه‌ پس‌ از فتح‌ استانبول‌
  • دوره سوم: پس‌ از تشکیل‌ دولت‌ جمهوری‌ ترکیه‌
• ساختار بنا
• ویژگی های سبکی معماری بیزانس (۳۰۰-۱۰۰۰ میلادی)
• منابع و مآخذ

   بنای «ایا صوفیه یا حاجیاسوفیا» در میدان «سلطان احمد» استانبول در ترکیه، یکی از بزرگ‌ترین اثرهای تاریخی دوران امپراتوری بیزانس، در سال ۵۳۲ میلادی بنا به دستور امپراتور کنستانتینوس اول بنا شد و به مدت 916 سال به‌ عنوان کلیسا و به مدت 481 سال در دوران عثمانی‌ها به‌ عنوان مسجد فعال بود. این بنای تاریخی به دستور آتاتورک در سال 1935 به موزه تبدیل و در خدمت صنعت توریسم قرار گرفت.

   مسجد ایاصوفیه در بخش اروپایی استانبول و در محله‌ای پر رفت و آمد و توریستی، در جوار هتل‌ها، مراکز خرید، و دیدنی‌های توریستی شهر واقع شده است. مسجد سلطان احمد (یکی دیگر از جاذبه‌های توریستی و گردشگری استانبول) از معروفترین همسایه‌های مسجد ایاصوفیه است. ایاصوفیه که یکی از شناخته شده‌ترین نشانه‌های استانبول است، در میدانی به همین نام (میدان ایاصوفیه)، در محله سلطان احمد قرار دارد.

این‌ بنا نخست‌ «مِگاله‌ اِکلسیا» - کلیسای‌ بزرگ‌ - نام‌ گرفت‌، ولى‌ بعدها به‌ «ثئاسوفیا» یعنى‌ «حکمت‌ مقدس‌» تغییر نام‌ یافت‌، اما تا سده‌ی 5 میلادی،‌ مردم‌ به‌ آن‌ «سوفیا» مى‌گفتند.

رفته‌رفته‌ این‌ کلیسا به‌ سانتاسوفیا و یا سانکتا سوفیا شهرت‌ پیدا کرد که‌ به‌ همان‌ معنى‌ حکمت‌ مقدس‌ است‌ و یونانی‌ها آن‌ را «هاگیا سوفیا» یا «آگیا سوفیا» مى‌نامیدند. پس‌ از فتح‌ استانبول‌، ترک‌ها با تغییر اندکى‌ نام‌ این‌ کلیسا را «ایاصوفیه»‌ خواندند.

در بنای‌ ایاصوفیه‌ تدبیر هوشمندانه‌ای‌ برای‌ هماهنگى‌ طاق‌ها و ستون‌ها به‌ کار رفته‌ است‌. 4 ستون‌ عظیم‌ از سنگ‌ خارای‌ مصری‌، شبیه‌ پای‌ فیل‌، 4 طاق‌ بالا را نگاهداشته‌، و گنبد بر روی‌ آن‌ها آرمیده‌ است‌. در ساقه گنبد، حلقه‌ای‌ از 40 پنجره نزدیک‌ به‌ هم‌ قرار گرفته‌، که‌ نور از آن‌ها به‌ درون‌ مى‌تابد.

این‌ بنا مجموعاً 107 ستون‌ و 9 در دارد؛ بزرگ‌ترین‌ آن‌ها در ِوسطى‌ است‌ با چارچوب‌ برنزی‌ و قاب‌ مرمر که‌ مخصوص‌ ورود امپراتور بود.

ویژگی های سبکی معماری بیزانس (۳۰۰-۱۰۰۰ میلادی)

• نقشه ی صلیبی یونانی با دیوارهای آجری طرح دار به شکل پیچ دار، مشبک یا هفت و هشت
• گنبد بزرگ بنا شده روی نیم گنبدهای معلق
• نمای خارجی ساده
• ستون های بنا شده در یک ردیف
• و ...

  عصر بیزانس از مبهم‌ترین دوره‌های تاریخی است و به همین دلیل از این هنر به هنر قرون وسطا یاد می‌شود. هنرشناسان، هنر بیزانس را هنری تلفیقی و ترکیبی می‌دانند که شگردهای هنری دوران گذشته رم و یونان در عصر کهن در آن ظاهر شده است.

برای مشاهده و بهره مندی از اطلاعات تکمیلی می توانید به فایل این پژوهش مراجعه کنید.

منابع مورد استفاده در این پژوهش به شرح زیر است :

• اولیاچلپى‌، سیاحت‌نامه‌، استانبول‌،  1314ق‌؛
• بورکهارت‌، تیتوس‌، هنر اسلامى‌، زبان‌ و بیان‌، ترجمه مسعود رجب‌نیا، تهران‌، 1368ش‌؛
• رفعت‌، احمد، لغات‌ تاریخیه‌ و جغرافیه‌، استانبول‌، 1299ق‌؛
• سامى‌، شمس‌الدین‌، قاموس‌ الاعلام‌، استانبول‌، 1306ق‌؛
• گیبون‌، ادوارد، انحطاط و سقوط امپراطوری‌ روم‌، ترجمه فرنگیس‌ شادمان‌ (نمازی‌)، تهران‌، 1371ش‌؛
• لوکاس‌، هنری‌، تاریخ‌ تمدن‌ از کهن‌ترین‌ روزگار تا سده ما، ترجمه عبدالحسین‌ آذرنگ‌، تهران‌، 1366ش‌؛