خاستگاه دوگانه برنامه ریزی منطقه ای از یک سو با تفوق دیدگاه های کالبدی در سطح فرا محلی ( منطقه شهری) آغاز گشت و از سوی دیگر با تسلط بر دیدگاه های اقتصادی- اجتماعی در سطح مادون ملی ( منطقه کشوری) اولین تلاش برای تبدیل اصول و قوانین برنامه ریزی منطقه ای به علمی مجزا توسط آیزارد و همفکرانش در اوایل 1950 برای ایجاد علم منطقه ای صورت گرفته ولی همچنان در حد تحلیل منطقه ای (که به یاری سایر علم ها میپردازد و شاخه جدیدی نیست) باقی مانده است. نظریه های توسعه منطقه ای به دو گروه عام تقسیم میشوند: • نظریه های مربوط به فرآیند برنامه ریزی در پی تبیین روال و روش کلی برنامه ریزی هستند و پاسخ دهنده سوالاتی نظیر « روند برنامه ریزی چیست؟» و « چگونه روالی طی میشود تا به تصمیم سازی و برنامه ریزی برسد؟» • نظریه های قائم به موضوع مورد برنامه ریزی در پی تبیین محصول برنامه ریزی با تکیه بر دانش مرتبط با مورد برنامه ریزی میباشد و پاسخ دهنده به سوالاتی نظیر « در مورد چه چیز میخواهیم برنامه ریزی کنیم؟» و «چه دانشی داریم تا به اهداف و محصول مورد نظر برسیم؟» در ادامه نظریه های مختلف اقتصادی بررسی شده و سپس با دید تحلیلی هر کدام بررسی میگردند. نظریه های برنامه ریزی منطقه ای که در این پاورپوینت بدان پرداخته خواهد شد شامل : در نهایت سوالی که در این پژوهش به آن پاسخ داده می شود این است : برنامه ریزی از بالا به پایین یا برعکس؟کدام بهتر است ؟ تعدادی از نظریات به طور مثال به شرح زیر است : نظریه پایه اقتصادی این نظریه اقتصاد منطقه ای را به دو بخش پایه و یا صادرات و ناپایه یا خدمات تقسیم میکند. اقتصاد پایه:فعالیت هایی که بازار نهایی آن در خارج از منطقه است و منجر به صدور کالا و خدمات میشود اقتصاد غیر پایه:فعالیت هایی که بازارهای نهایی آنها درون منطقه است و برای مصرف داخلی کالا و خدمات تولید میکند. تحلیل نظریه پایه اقتصادی نیاز به رشد خدمات (غیرپایه) مقدم بر بخش صادرات (پایه)است. جایگزینی واردات با تاکید بر عرضه درون منطقه بیش از ترفیع صادرات با تاکید بر تقاضای خارج منطقه موجب رشد اقتصادی شود. رشد برون گرا را اساس قرار میدهد که با چشم پوشی از چگونگی تحولات ساختاری اجتماع، عدالت در توزیع، بازتاب فضایی رشد، پایداری منابع طبیعی و محیط زیست، تضمینی نخواهد داشت که به توسعه راستین بینجامد. نظریه قطب رشد در سطح راهبردی کلان توسعه،هیرشمن سفارش به تمرکز بر چند بخش کلیدی نمود و به ماهیت تمرکز طلب توسعه اقتصادی در فضا اعتقاد داشت و آن را روند قطبی شدن نامید. او معتقد بود در مراحل بعدی با غیر اقتصادی شدن تمرکز، روند تراوش به اطراف یا رخنه به پایین رخ خواهد داد. میردال نیز همزمان با هیرشمن از واژه متفاوتی استفاده نمود:علیت تراکمی(هنگام شروع رشد یک مرکز، از آن پس انباشتی از صرفه جویی های داخلی و خارجی پیوسته رشد آن مرکز را به زیان دیگر مراکز استحکام و تداوم بخشیده و جریانهای نیروی کار و سرمایه را جذب خود میکند). او به تشدید قطبی شدن به ویژه کشورهای جنوب باور داشت و در نتیجه دخالت دولت در بازار را برای تعادل بخشی ضروری میدانست. هیرشمن و میردال اولین کسانی که مفاهیم توسعه فضایی را شناختند.(نام گذاری: پرو) پرو نیز رشد پایدار اقتصادی را در گرو تمرکز بر صنایع پیشاهنگی میدید که باقی اقتصاد را به تحرک واداشته و خود نیز پیامد انتشار نوآوری است میتوان تولید را از طریق دستیابی به صرفه های ناشی از تجمع ( تجمع زیرساخت ها و فعالیت های مولد در یک نقطه را نسبت به پخش آن در سطح گسترده) افزایش داد. تحلیل نظریه قطب رشد اجرای قطب رشد با ابزار بخشی و در خدمت برنامه ریزی ملی به جای استفاده از ابزار فضایی و در خدمت برنامه ریزی منطقه ای عدم پیوند نظام یافته برنامه ریزی قطب رشد با سطوح بالاتر و پایین تر منطبق نکردن قطب رشد با شرایط بومی و در پیوند ارگانیک با منطقه اش عدم هماهنگی سیاست قطب رشد با دیگر سیاست ها به جای مقابله با بزرگ شدن شهر ها به تشدید و هدایت آن ها می پردازد. هنوز هم ابهاماتی وجود دارد از جمله : چگونگی تشخیص صنایع پیشاهنگ بستر گشایی و انتشار نوآوری در نظام شهری ، میزان صرفه جویی های خارجی و مقیاس بهینه تجمع نظریه عملکرد شهری در توسعه روستایی Urban Function in Rural - Development راندینلی: شهر نقش تعیین کننده ای در توسعه و انتشار نواوری و کارآفرینی ایفا مینماید با بستر گشایی فضایی، از طریق توزیع عادلانه فضایی و هدایت این رشد به مراکز شهری بیشتر توسعه منطقه ای حاصل میشود و جوامع روستایی به توسعه اقتصادی اجتماعی میرسند ایجاد شهرهای کوچک، در پیوند عملکردی با حوزه روستایی محور قرار گرفته تا تنوع بخشیدن به اقتصاد، صنعتی کردن عرضه خدمات پشتیبانی و تجاری کردن کشاورزی و سازماندهی و مدیریت توسعه را برآورده سازد. هدف جلوگیری از رشد شهرهای بزرگ نیست بلکه هدایت سرریز جمعیت به نقاط مورد نظر که در پیوند عملکردی با حوزه نفوذشان بوده و فضای ملی را یکپارچه میسازد. تحلیل نظریه عملکرد شهری در توسعه روستایی منابع اصلی صرافی، مظفر، مبانی برنامه ریزی توسعه منطقه ای، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، چاپ دوم، 1379 زیاری، کرامت اله، مکتب ها نظریه ها و مدلهای برنامه و برنامه ریزی منطقه ای،انتشارات دانشگاه یزد، 1383 پاورپوینت حاضر در 28 اسلاید و با فرمت pptx در اختیار شما عزیزان قرار میگیرد. همچنین برای دسترسی به سایر پاورپوینت های برنامه ریزی منطقه ای میتوانید از این لینک اقدام کنید.
دیدگاه شما