در این پژوهش ، در 78 اسلاید ، کتاب اسکان غیررسمی و امنیت تصرف زمین (فصل های سوم تا پنجم) تالیف  هاشم داداش پور و بهرام عليزاده  ، خلاصه شده است . در ادامه لیستی از اهم مواردی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است را می توانید مشاهده کنید:

• فصل سوم - برنامه ها و رويكردهاي حاكم در زمينه اسكان هاي غيررسمي
  • دوره دوم (دهه 1970)
  • رویکرد زمین و خدمات
  • رویکرد ارتقابخشی (بهسازی)
  • توسعه اندک افزا (افزایشی)
  • رویکرد خودیاری
  • دوره سوم (دهه 1980)
  • رویکرد توانمدسازی
• فصل چهارم - بررسی مالکیت و رویکردهای ارتقایی امنیت آن در اسکان های غیررسمی
  • مقدمه
  • مالکیت زمین
  • اثرات مالکیت زمین
  • الگوهای تملک زمین در اسکان های غیررسمی
  • الگوهای ساخت مسکن در اسکان های غیر رسمی
  • امنیت مالکیت و تصرف زمین
• فصل پنجم - تامین امنیت تصرف زمین در اسکان های غیررسمی (بررسی سیاست ها، راهبردها و        برنامه های اجرایی)
• سیاست های رایج در زمینه مالکیت زمین در جهان
• سیاست ملی کردن زمین
• سیاست خصوصی سازی زمین
• رویکردهای تامین امنیت تصرف زمین در اسکان های غیررسمی
• رویکردهای سنتی
• برنامه ارایه سند مالکیت قانونی
• برنامه ارایه وام های رهنی به فقرای شهری
• رویکردهای نوین
• برنامه های اجرایی در زمینه تامین حق تصرف
• برنامه ارایه وام های رهنی اجتماع محور (CMP)
• اتحادیه های محلی زمین (CLT)

همانطور که از فهرست فوق بر میاد ، در فایلی که برای شما دوستان آماده شده است ، خلاصه ای از کتاب اسکان غیررسمی و امنیت تصرف زمین در فصول یادشده ، آماده شده است .با توجه به حجم بالای مطالب ، در این بخش ، برخی از تیتر های فوق به صورت موردی و به اختصار بیان می شوند . برای دسترسی به اطلاعات کامل این پروژه می توانید به فایل پاورپوینت پیوست مراجعه کنید .

رویکرد زمین و خدمات : یکی از الگوهای تامین مسکن، رویکرد زمین و خدمات می باشد که تقریبا در سرتاسر کشورهای در حال توسعه با استقبال زیادی مواجه شد . هدف اصلی این رویکرد، ارایه قطعات زمین با زیرساخت های اساسی نظیر آب، راه ها و تسهیلات بهداشتی برای گروه های تهیدستان بیان شده است که از طریق خرید یا اجاره به شرط تملیک زمین صورت می گیرد و غالبا همراه با وام با شرایط مناسب است. این شیوه که در شکل های متفاوتی به اجرا درآمده است به خانه سازی کانونی مرسوم است که در آن علاوه بر مکان، هسته اولیه مسکن هم ایجاد می شود.

رویکرد خودیاری : در متون مربوط به بررسی سکونتگاه های غیررسمی صدها نمونه از سرگذشت ساکنانی به چشم می خورد که در آن افراد کم درآمد با تکیه بر نیروی متکی به خود به شکل قابل تحسینی محیط زندگی خود را بهبود بخشیده اند و به شکلی خودانگیخته و خودیار مسکن خود را برپا کرده اند.

در حال حاضر خودیاری غالبا ویژگی مسکن فقرا در کشورهای در حال توسعه است. خودیاری به طور خلاصه استفاده از نیروی کار، مهارت ها، استعداد سازماندهی و توان مدیریت خانوار در ساخت و بهسازی واحد مسکونی خود عنوان می شود. برای دولت هایی که توان تامین مسکن برای فقرای شهری را ندارند، خودیاری راهی برای کاستن فشار بی مسکنی بخش عظیمی از جمعیت شهری است که ترجیحا باید به صورت برنامه ریزی شده و تدریجی باشد. رویکرد خودیاری حمایتی که به طور تدریجی اتخاذ می شود مزایای زیر را دربر دارد:

1. ایجاد مسکن ارزان و پایین تر از نرخ بازار
2. مشارکت مستقیم فقرای شهری
3. مشارکت تمامی برنامه های اجتماعی از سطح بین المللی تا محلی
4. ایجاد فرصت مناسب برای افزایش مقیاس به خاطر هزینه های پایین
5. ایجاد مسکن متناسب با نیازها و منابع افراد و راه حل های قابل اصلاح تدریجی
6. بکارگیری نیروی بیکار خانوار

فقدان امنیت مالکیت در اسکان های غیررسمی یکی از چالش های اساسی در این اسکان ها می باشد؛ به طوری که این عامل، آسیب های روانی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به خانوارهای ساکن در این اسکان ها وارد می کند. مالکیت غیررسمی هیچ امنیتی از دیدگاه قانونی ندارد و هرلحظه می تواند توسط دولت مجبور به تخلیه ی اجباری گردد. غیررسمی بودن مالکیت زمین و مسکن که آن ها را می توان مالکیت های "خارج از قانون" نامید، موجب می شود چنین دارایی هایی صرفا سرمایه های مرده و بیکار تلقی شوند و این وضعیت باعث شده که استفاده از این دارایی ها حتی به عنوان وثیقه برای دریافت وام جهت شروع یک فعالیت تجاری یا اقتصادی، کاری مشکل و گاه ناممکن باشد. امنیت مالکیت به عنوان انرژی بوده و می تواند توان بالقوه فقرای شهری را آزاد کرده و منجر به رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه شود.

مفهوم مالکیت زمین : مالکیت زمین، ابزاری اساسی در سیاست جامع توسعه به شمار می رود، که هم نقش غیرمستقیم و تسهیل کننده را دارد و هم به طور مستقیم و فعال در توسعه وارد می شود. لذا دولت ها باید هدف های سیاست مربوط به مالکیت زمین شهری را در مجموعه ای کلی از سیاست های شهری شدن مورد توجه و بررسی قرار دهند.

انواع مالکیت زمین در جهان :

• مالکیت یا تصرف بالفعل غیررسمی
• مالکیت مطلق خصوصی و اجاره خصوصی
• مالکیت مطلق عمومی و اجاره عمومی
• اشغال زمین بدون اجازه مالک حقیقی
• اشغال زمین در غیاب مالک حقیقی
• مالکیت اشتراکی (قبیله ای)
• مالکیت اشتراکی (در محلات)

الگوهای تملک زمین در اسکان های غیررسمی : در رابطه با شیوه و الگوهای تصرف زمین به عنوان گام اول در فرآیند شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی، ساتر و هاروی این امر را به سه طریق تفکیک کرده اند.

• هجوم و اشغال: همان حرکت دسته جمعی و سازمان یافته به صورت خودجوش است.
• تجاوز تدریجی: نقل مکان کردن خانوارهای دیگر به اراضی پیرامون هسته اولیه.
• گسترش مجاز: کسب مجوز از شخص یا گروهی که مطابق عرف و سنت موجود چنین مجوزهایی را صادر می کنند.

دکتر پرویز پیران در رابطه با نحوه تصرف زمین در مناطق اسکان غیررسمی، به سه گونه تصرف اشاره می کند:

چگونگی سنجش میزان امنیت تصرف:

امنیت تصرف یک مقوله کیفی و تا حدودی ذهنی است؛ به همین خاطر  نمی توان آن را به طور مستقیم مورد سنجش قرار داد؛ یعنی این که نمی توان از ساکنان شهرها، محلا به طور مستقیم پرسید که میزان امنیت تصرف شما در چه میزانی است. ولی با این حال می توان برای اندازه گیری آن از شاخص های مهم در این امر استفاده کرد یا به عبارتی بهتر به جای سنجش میزان امنیت تصرف زمین به طور مستقیم، به اندازه گیری شاخص های اساسی آن پرداخت. بر این اساس اکثرمحققان برای سنجش میزان امنیت تصرف از شاخص های متنوعی استفاده کرده اند. به طوری که می توان آن ها را در قالب سه دسته زیر طبقه بندی کرد.

• دسته اول: شاخص های قانونی

در برخی از تحقیقات برای سنجش میزان امنیت تصرف از شاخص های قانونی سند مالکیت استفاده شده است. در این تحقیقات، امنیت تصرف مساوی مساوی با داشتن سند مالکیت قانونی عنوان شده است و آن خانوارهایی که برای مالکیت خود دارای سند قانونی نباشد فاقد امنیت تصرف شناسایی شده و هر لحظه احتمال تخلیه آن ها قابل تصور است. راهکار پیشنهادی این تحقیقات قانونی و رسمی کردن اسکان های غیررسمی می باشد.

• دسته دوم:  شاخص های فراقانونی و نیمه قانونی

در بعضی از مطالعات برای سنجش میزان امنیت تصرف از عوامل غیرقانونی و نیمه قانونی همانند طول مدت سکونت، اندازه سکونتگاه، میزان قدرت و همبستگی سازمان های محلی، حمایت های سیاسی و میزان برخورداری از خدمات پایه برای سنجش امنیت تصرف استفاده شده است.

• دسته سوم: شاخص های ادراکی

گروهی از تحقیقات نیز هستند که در آن ها برای سنجش میزان امنیت از شاخص های ذهنی استفاده شده است، به طوری که این نوع از تحقیقات را می توان در زمره تحقیقات روانشناسی اجتماعی قرار داد. این تحقیقات بر این باورند که شاخص های قانونی، نیمه قانونی و غیرقانونی به صورت نابرابر بر میزان امنیت تصرف ادراکی خانوارها از موقعیت تصرفیشان تاثیر دارند. در این تحقیقات بر اساس رویکرد روانشناسی اجتماعی، برای سنجش میزان امنیت ادراکی خانوارها از دو شاخص ترس از تخلیه (میزان احساس ناامنی خانوار نسبت به موقعیت تصرفی اش) و احتمال تخلیه (ناامنی روانی/فکری خانوار نسبت به موقعیت تصرفی اش) استفاده شده است.

همانطور که در ابتدای امر ، اشاره شد ، در اینجا هدف ، اشاره به برخی از موارد موجود در پاورپوینت خلاصه کتاب اسکان غیررسمی و امنیت تصرف زمین بود .برای مشاهده اطلاعات تکمیلی در ابعاد مختلف اشاره شده در فهرست ،می توانید به فایل پیوست مراجعه نمایید .