در این پژوهش، در 50 اسلاید، به  بررسی و تحلیل سیر مداخلات در بافت کهن شهری پرداخته شده است. در ادامه لیستی از اهم مواردی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است را می توانید مشاهده کنید:

• مقدمه
• مبانی نظری
  • انواع بافت ها
  • انواع مداخله
  • مراجع قانونی مداخله
  • شناسه های شناخت گونه های مداخله در بافت فرسوده
• تجزیه و تحلیل تجارب مرمت شهری معاصر ایران
  • حکومت قاجار تا پایان دوره پهلوی اول
  • دوره پهلوی دوم تا پیروزی انقلاب اسلامی
  • دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی
• شیوه های مناسب تامین مالی
• بررسی مدیریت در امر بازسازی ، بهسازی و مرمت
• جمع بندی
• بررسی تطبیقی دو نمونه موردی
  • مشکلات برنامه ریزی و طراحی در بافت قدیم شیراز
  • مشکلات برنامه ریزی و طراحی در بافت قدیم سمنان
• تحلیل ها و نتایج
• پیوست
  •     اعلام
  •     نقشه ها
• منابع و مآخذ

تا قبل از جریانات جهانی ناشی از انقلاب صنعتی، تغییرات جوامع شهری کشور بسیار بطنی و نامحسوس بوده و به تبع آن، کالبد شهرها نیز با دگرگونی قابل توجهی مواجه نبود. همگام با تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، بافت های شهری نیز مواجه با تغییر شکل و شالوده گردیدند.

از جمله سیاست های مؤثر و حساس توسعه شهری را می توان برنامه های مداخله در بافت های کهن شهری دانست که در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی قابل تجزیه و تحلیل هستند. درحالی که شالوده و بافت کهن بسیاری از شهرهای ایران با ارزشهای تاریخی، فرهنگی و اجتماعی کشور همخوانی دارند، تدوین سیاست های منسجم و جامع مداخله در این بافت ها به شدت مورد غفلت قرار گرفته است.

انواع مداخله

انواع مداخله بر اساس میزان وفاداری به گذشته در سه گروه بهسازی، نوسازی، بازسازی قرار می گیرند. این سه نوع مداخله هر یک طیف گسترده ای از اقدامات را بر حسب نیاز شامل می شوند.

الف- بهسازی (improvement) : بهسازی، بهبود بخشیدن به وضعیت بافت و عناصر درونی آن است و مجموعه اقداماتی را شامل می شود که در زمینه کالبدی همنواخت با الگوی اولیه به حفظ و نگهداری بافت و عناصر آن می پردازد و در زمینه غیر کالبدی به رونق بخشی حیات درونی آن کمک می کند. در این نوع مداخله اصل بر وفاداری به گذشته و حفظ آثار هویت بخش در آن­هاست.

ب- نوسازی (renovation) : نوسازی باز آفرینی هستی ها و معاصر سازی بافت و عناصر درونی آن را با حفظ ماهیت های شکلی (در ابعاد کالبدی) و همنواخت با موازین زندگی نوین را (در ابعاد غیر کالبدی ) در دستور کار قرار دارد. بستر مداخله می تواند بافت شهری ، فضای شهری ، مجموعه ها و بنا ها به تنهایی و یا در مجموع باشد.در این نوع مداخله حد وفاداری به گذشته از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است و بر حسب مورد از مداخله اندک تا تغییر را می تواند شامل گردد.

ج- بازسازی (reconstruction) : بازسازی، دگرگونی کامل پیشینه و ایجاد شرایط جدید در بافت یا عناصر آن را با برچیدن آثار گذشته و بنا نهادن ساخت و ساز های جدید دنبال می کند. بستر مداخله می تواند بافت شهری ، فضای شهری ، مجموعه ها و بنا ها به تنهایی یا در مجموع باشد. در این نوع مداخله نه تنها هیچ الزامی برای حفظ گذشته وجود ندارد بلکه با هدف ایجاد شرایط جدید زیستی و کالبدی – فضایی و از طریق تخریب (demolition)، پاکسازی(clearance)، دوباره سازی (rebuilding) صورت می پذیرد.

تجارب مرمت شهری معاصر ایران

بر اساس چارچوب نظری تدوین شده در قسمت قبل، در این بخش به تحلیل تجربه های معاصر می پردازیم. برای دستیابی به این روش تحلیلی، مهمترین اتفاقات تاریخی در یک تقسیم بندی تاریخی ارائه شده است. این تقسیم بندی با توجه به نقاط مهم به عنوان شاخص هر دوران انجام گرفته است که به طور کلی شامل سه دوره اصلی می باشد :

• حکومت قاجار تا پایان پهلوی اول
• پهلوی دوم تا پیروزی انقلاب اسلامی
• دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی

بررسی تطبیقی دو نمونه موردی

در این بخش به اختصار به بررسی مشکلات سیاست گذاری ها در دو شهر سمنان و شیراز می پردازیم.

تحلیل ها و نتایج

با توجه به حجم بالای اطلاعات پژوهش ، در این بخش تنها به ارائه گزیده ی کوتاهی از مطالب اکتفا شده است. برای مشاهده و بهره مندی از اطلاعات تکمیلی می توانید به فایل پاورپوینت این پژوهش مراجعه کنید.

منابع مورد استفاده در این پژوهش به شرح زیر است :

1. حناچی، پیروز و دیگران (1386): بررسی تطبیقی مرمت شهری در ایران و جهان با نگاه ویژه به بافت تاریخی یزد، انتشارات سبحان نو

2. توسلی،محمود (1381): ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک ایران، انتشارات پیام

3. توسلی، محمود (1386): طراحی فضای شهری، انتشارات مرکز مطالعه و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران

4. حبیبی، محسن (1383): از شار تا شهر، انتشارات دانشگاه تهران

5. حبیبی،محسن (1384): مرمت شهری ، انتشارات دانشگاه تهران

6. قبادیان، وحید (1384): معماری در دارالخلافه ناصری، انتشارات پشوتن

7.  پور احمد، احمد و شماعی، علی(1384): بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران

8. فلامکی، محمد منصور (1384): سیری در تجارب مرمت شهری از ونیز تا شیراز ، نشر فضا

9. شفایی ، سپیده (1385): راهنمای شناسایی و مداخله در بافت های فرسوده ، وزارت مسکن و شهرسازی

10 . بنیادی ، ناصر ، تحول تاریخی ساختار شهری شیراز و فضای شهری آن، مجله آبادی، شماره 5 ، صص 69-83

11. صفا منش، کامران، بافت تاریخی تهران و نحوه برخورد با آن، مجله آبادی ، شماره 8،صص 6- 17

12. عربشاهی، زهرا، سابقه نوسازی و بهسازی بافت قدیم شهری در ایران و اروپا، مجله شهرداری ها، شماره 29، صص 17-23

13. ابلغی،علیرضا،بافت تاریخی حفاظت،مرمت، بهسازی یا نوسازی، مجله هفت شهر ، شماره 4، صص113-124

14. صحی زاده،مهشید، شالوده شهر از فضا های عمومی تا عرصه های خصوصی ، مجله هفت شهر، شماره 4، صص 125- 139

15. حناچی، پیروز ، (1386)، حفاظت و توسعه در ایران، مجله هنر های زیبا، شماره32، صص 51-60

16. عزیزی، مهدی ، سیر تحول سیاست های مداخله در بافت کهن شهری در ایران ، هجله هنر های زیبا، شماره7، صص 37 – 46

17. نراقی، فتانه، مجموعه ها مراکز تاریخی و سیر تحول جنبش حفاظت و صیانت از آثار معماریف مجله هفت شهر، شماره 20، صص 77 – 84

18. رضازاده،راضیه – عباس زادگان، مصطفی ، نگاهی به طرح حفظ احیا و بازسازی بافت تاریخی سمنان ، مجله هفت شهر، سال دوم ، شماره 4 ، صص 47-59