اسلام در سال 621 میلادی در شبه جزیره عربستان ظهور کرد. پس از ظهور اسلام و به منظور بسط و گسترش فرهنگ اسلامی در سال 633  لشکر کشی منظمی در جهت شمال و شمال شرقی از سوی فلسطین – سوریه – اورشلیم – بغداد و بین النهرین انجام شد و به ایران رسید.

شکل گیری دوره اسلامی

استقرار قطعی امپراطوری اسلامی با تشکیل دولت عباسی انجام میگیرد.حضور دیوانسالاران ایرانی در دولت سبب پیگیری شیوه حکومت ساسانیان توسط عباسیان میشود. (حبیبی، 1392 : 54)

گرفتن مالیات توسط دولت اسلامی ادامه همان سیستم مالیاتی "خراج" ساسانیها بود. (پاکزاد ،1392 : 170)

دیوانیان,نظامیان,جنگاوران مانند دوران پیش از اسلام درهم آمیخته که نتیجه آن وحدت اجتماعی کار و بازگرداندن قدرت منطقه ای و محلی به شهر است.(حبیبی، 1392 : 55)

تشکیل حکومت های منطقه ای

در بروز کردن مفاهیم کهن چه در مقیاس دولت و دیوان ها و چه در مقیاس بروزکالبدی شهر یک اصل کهن دیگری که قدمتی چند هزار ساله داشت شروع بکار کرد.بر اساس این اصل، عامل اساسی در تشکیل حکومت واحد، قبول اصل خود مختاری و استقلال محلی است که داخل قلمرو خود حاکم شهر آن شهر را اداره میکند و در کل، مجموعه از یک فرمانروای واحد تبعیت میکنند.در دوران عباسی توافق بر سر خود مختاری باعث اتحاد سیاسی-مذهبی شد.در قرن دوم ه.ق. دولت سامانی سعی در بکارگیری همان مفهوم کهن تشکیل دولت واحد را داشتند. ویژگی آنها حکومت های خودمختار محلی بو دند و مهمتر از آن شیوه ی اعمال قدرت دولت مرکزی از طریق کارهای دیوانی و مراحل اشغال مقدمات حکومتی بود.

شهرنشینی، شهرگرایی و شهرسازی در دوران اولیه اسلامی

در این دوران سیاست شهرسازی خاصی تدوین گردید که دوگونه بود:

1. شهرهای قدیمی 2. شهرهای نوبنیاد

• شهرهای قدیمی : بدون تغییرات و دگرگونی های عمده کالبدی فضایی و با افزودن عناصر جدیدی مثل مسجد جامع و گسترش و بازسازی ربض و اهمیت بخشیدن به آن شکل اسلامی یافتند. مهمترین سیاست دولت اسلامی متقدم رشد ربض و ضعیف شدن شارستان بود. بازسازی اصفهان،نیشابور و ری از این سیاست برخوردار شدند.
• شهرهای نوبنیاد: که عمدتاً پایگاه نظامی، حکومت بودند گاه برای از رونق انداختن شهرهای قدیمی و در کنار این شهرها ایجاد می شد. براین اساس شارستان شهر پیشین مخروبه و هسته ی اولیه ی حکومتی و شهر در کنار آن شکل می گیرد. بغداد، کوفه و اصفهان از این جمله اند. (حبیبی، 1392 : 50)

فهرست مطالب

• شکل گیری اسلام
• فتح ایران و ظهور اسلام در آن
• دگرگونی مفهوم
• ویژگی شهر اسلامی
• شکل گیری دولت اسلامی
• الگوی شهرها در دوره شکل گیری دولت اسلامی
• تشکیل حکومت های منطقه ای
• عوامل مشخصه شهر در دوره اسلامی
• مسجد
• تحولات کالبدی مسجد
• بازار
• محله
• شهرنشینی، شهرگرایی و شهرسازی
• پیامد های تشکیل دولت اسلامی
• تجدید حیات علمی، ادبی، هنری، دیوانی
• منابع

این پاورپوینت در 27 اسلاید تهیه شده است.