آرامسازی ترافیک، اهداف و انواع روش های آن

آرام سازی ترافیک  (Traffic Calming) مجموعه‌ای از تکنیک هایی است که توسط برنامه ریزان شهری و مهندسان ترافیک به منظور کاهش سرعت ترافیک استفاده می‌شود. نتیجه مستقیم این امر افزایش ایمنی ترافیک برای رانندگان وسايل نقليه و همچنين عابران می باشد.

طرح آرامسازی ترافیک در محلات مسکونی در دهه 1980 اولین بار در کشور هلند و بعد در انگلستان و آلمان و سپس در کشورهای مختلف اروپایی به اجرا درآمد و نتایج خوبی از این طرح گرفته شد.

ازآثار جانبی آرام سازی ترافیک می‌توان به کاهش سر و صدا و آلودگی هوا اشاره کرد. آرام سازی ترافيك با استفاده از تدابير فيزيكی، اثرات منفی وسايل نقليه موتوری را كاهش می دهد و رفتار رانندگان را تغيير داده و شرايط خيابان را برای تمامی استفاده كنندگان بهبود می بخشد.

تاثیرات آرام سازی ترافیک

• كاهش سرعت و حجم ترافیک
• افزايش ايمنی در معابر شهری
• كاهش آثار زیست محیطی از قبیل گازهای سمی، آلودگی صوتی و لرزش ناشی ازحركت خودروها
• افزایش راحتی عابران پیاده
• تأمين دسترسی مناسب به خدمات مورد نياز روزانه
• كاهش تأثیرات منفی بر خدمات امدادی و حمل ونقل عمومی

اهداف آرامسازی ترافیک را می توان به شکل زیر بیان کرد:

• افزایش سطح ایمنی
• کاهش تعداد تصادفات
• کاهش شدت تصادفات
• افزایش ایمنی عابران و دوچرخه‌سواران
• کاهش سرعت و حجم ترافیک

روش های آرام سازی

در مطالعات مختلف، روش های آرام سازی در طبقه بندی های مختلف ارائه شده است. در مطالعات ایالت آنکوریج آلاسکا روش های آرام سازی در چهار طبقه مختلف قرار گرفته است که شامل روش های کنترل حجم، روش های کنترل سرعت توسط تغییرات قائم در سطح راه، روش های کنترل سرعت توسط تغییرات افقی در سطح راه و در نهایت باریک سازی مسیر  می باشد. در این مطالعات ترکیبی از روش های فوق نیز به عنوان یک اقدام کاربردی در نظر گرفته شده است.

در مطالعات ایالت ویرجینیا، روش های آرام سازی در دو طبقه مختلف اقدامات فیزیکی و اقدامات غیرفیزیکی تقسیم بندی شده است. این روش ها به طور کلی یا به صورت مهندسی و با استفاده از طرح هندسی انجام می شوند یا به صورت غیر مهندسی انجام می شوند.

طبقه بندی روش های مهندسی آرام سازی

الف) روش های کنترل حجم

روش های کنترل حجم، مجموعه روش های آرام سازی است که توسط آن ها حجم وسایل نقلیه استفاده کننده از یک راه مشخص کاهش می یابد. برخی از روش های قابل استفاده برای کنترل حجم شامل مسدود کننده های خیابان، انحراف دهنده های مورب و موانع میانه ای هستند.

ب) روش های کنترل سرعت توسط تغییرات قائم در سطح راه

در این روش ها با تغییر در ارتفاع بخش هایی از راه برای کاهش سرعت وسیله نقلیه آرام سازی انجام می پذیرد. سرعتگیر، سرعت کاه، پیاده رو برآمده و تقاطع برآمده از جمله روش های قابل استفاده برای کنترل سرعت توسط تغییرات قائم در سطح راه هستند.

ج) روش های کنترل سرعت توسط تغییرات افقی در سطح راه

در این روش ها، مسیر مستقیم در یک خیابان به منظور کاهش سرعت، تغییر می کند یا اصلاح می شود. برخی از روش های قابل استفاده عبارت اند از: میدانک، میدان و انتقال دهنده جانبی و منحرف کننده.

د) باریک سازی مسیر

همان طور که از نام این دسته از روش ها مشخص است، قسمتی کوتاه از یک مسیر نسبت به كل مسیر، باریک تر می شود. باریک سازی مسیر اغلب در تقاطع ها استفاده می شود. برخی از روش های باریک سازی مسیر از جمله گلویی و جزایر مرکزی یا میانه باریک کننده هستند.

و) روش های ترکیبی

در این حالت، ترکیبی از روشهای معرفی شده در هر یک از چهار بخش فوق، بسته به نوع کاربرد مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال اگر در یک تقاطع امکان کنترل سرعت با باریک سازی مسیر فراهم نشود، ممکن است باریک سازی مسیر با تغییر در ارتفاع (به عنوان مثال استفاده از سرعت کاه) در تقاطع ترکیب شود.

استفاده از روش های ترکیبی با مطالعه هریک از روش های ذکر شده در فوق قابل استفاده می شود که ترکیب آنها بستگی به شرایط محیطی و رفتار رانندگان در نقاط مختلف دارد.

طبقه بندی روش های غیرمهندسی آرام سازی

علاوه بر روش های مهندسی ذکر شده، روش های غیر مهندسی نیز در آرام سازی ترافیک قابلیت کاربرد دارند. این روش ها اغلب توسط ساکنان مناطق مسکونی در خواست می شود که خواهان آرام سازی ترافیک در محله خود هستند اما از روش های آرام سازی ترافیک آگاهی ندارند. این روش ها به طور کلی در سه طبقه مختلف قرار می گیرند.

• الف) افزایش محدودیت های جبری
• ب) علائم متغیر هوشمند برای تعیین محدودیت سرعت
• ج) علامت گذاری و خط کشی.

برخی از منابع مورد استفاده در این مقاله عبارت اند از :

• امیر پوریا چاوشی (1387)، روش های نوین آرامسازی ترافیک، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک.
• شهاب حسنی نسب، امیر شریفی راد و محسن زاهدی (1398)، تأثیر اقدامات آرامسازی بر سرعت جریان  ترافیک با استفاده از روشهای آماری، پژوهشنامه حمل و نقل.
• Municipality of anchorage traffic department (2003). Traffic calming protocol manual.