بررسی نمونه هایی از تجارب گردشگری ریلی در ایران

در ایران اولین تجارت گردشگری ریلی به سال 1392 بازمی‌گردد. اولین تور ریلی با نام «عقاب طلایی» با تعداد 47 مسافر خارجی و تعدادی خدمه از مسیرهای تبریز، زنجان، یزد، اصفهان، شیراز و تهران عبور نمودند؛ و پس از آن در سال 1393 مسیر ریلی گردشگری تهران-سوادکوه با ظرفیت 200 مسافر به نام سه خط طلا افتتاح شد. از دیگر مسیرهای ریلی کشور می‌توان به مسیرهای تهران تا بادرود، جلفا، کاشان و بیابانک اشاره کرد. در ادامه به 4 تجربه گردشگری ریلی داخلی به طور دقیقتری پرداخته خواهد شد. همچنین شما عزیزان برای آگاهی از چیستی گردشگری ریلی میتوانید به این لینک مراجعه کنید. در خصوص نیاز به تجارب جهانی در این زمینه نیز میتوانید به لینک های زیر مراجعه بفرمایید :

1. گردشگری ریلی گردشگری نوین و مبتنی بر حفاظت از محیط زیست
2. گردشگری ریلی در مسیر تاریخی راه آهن برنینا-آلبیولا(رشته کوه آلپ) و سمرینگ اتریش
3. گردشگری ریلی در مسیر تاریخی راه آهن هندوستان(دارجیلینگ هیمالیا)
4. گردشگری ریلی در مسیر تاریخی راه آهن گاتهارد سوییس و ادونتوتوس یونان

قطار گردشگری سه خط طلا (تهران-پل سفید)

مسیر ریلی تهران-پل سفید به طول 244 کیلومتر در سال 1393 افتتاح شد؛ که شامل یک تور یک‌روزه (13 ساعته، 7:30 صبح الی 20:30) به سمت جنگل‌های مازندران می‌باشد و دارای 5 توقف گردشگری در طول مسیر خود می‌باشد که شامل برنامه‌های زیر است: 1- بنکوه (بازدید از ساختمان‌های قدیمی این ایستگاه و خانه‌های سازمانی کارکنان راه‌آهن و تجهیزات ساخت راه‌آهن) 2- روستای شوراب (بین دو ایستگاه گدوک و دوگل، جهت گردش در روستا و خرید از بازارچه آن) 3- ورسک (توقف در ایستگاه برای عکس‌برداری) 4- ایستگاه پل سفید (پیاده‌روی در جنگل‌های سوادکوه) 5- ایستگاه سیمین دشت (جهت صرف عصرانه و دیدن مناظر طبیعی)

 قطار گردشگری تهران-شیرگاه

مسیر ریلی تهران- شیرگاه در تابستان 1396 افتتاح شد که شامل یک تور یک‌روزه (15 ساعته، 7:30 صبح الی 22:30) مانند تور سوادکوه می‌باشد که با توجه به استقبال از آن خط ایجاد شد. به دلیل مسافت بیشتر این مسیر (286 کیلومتر) این قطار فقط در 3 ایستگاه توقف گردشگری دارد که شامل برنامه‌های زیر می‌باشد: 1- روستای شوراب (بین دو ایستگاه گدوک و دوگل، جهت گردش در روستا و استفاده از بازارچه آن، شکل 5) 2- ورسک (توقف در ایستگاه برای عکس‌برداری) 3- فاصله دو کیلومتری ایستگاه شیرگاه (پیاده‌روی در جنگل‌های پلنگ دره)

قطار گردشگری رشت (تهران-رشت)

مسیر ریلی تهران-رشت یکی از جدیدترین مسیر گردشگری ریلی در کشور ایران می­باشد که از سال 1398 شروع به کار کرده است. مدت زمان این سفر یک روز و حداکثر ظرفیت مسافرین 200 نفر است. نقطه شروع این سفر از شهر تهران می­باشد که با عبور از مناظر زیبا و دیدنی دشت قزوین، رشته‌کوه البرز و جلگه گیلان سفر به یاد ماندنی را رقم خواهد زد.این قطار توقفی بر روی پل دریاچه سد سپیدرود انجام خواهد داد و سپس با عبور از جلگه زیبا گیلان در ایستگاه سراوان توقف کرده و از آنجا مسافرین رهسپار موزه میراث روستایی گیلان خواهند شد، سپس گردشگران به‌وسیله اتوبوس به میدان زیبای شهرداری رشت برده می­شوند که به دلیل وجود آثار تاریخی و پیاده راه بودن از جذابیت­های فوق‌العاده‌ای برخوردار خواهد بود که مجاورت با بازار قدیمی رشت به این جذابیت­ها افزوده است. سپس گردشگران با اتوبوس به ایستگاه راه‌آهن رشت برده می­شوند و از آنجا با قطار راهی تهران می­شوند.

تور ریلی شاهرود، بسطام و جنگل سحرانگیز هیرکانی ابر

نقطه شروع برنامه در ایستگاه راه‌آهن تهران است. برنامه این قطار گردشگری دو روزه است و مقصد آن شهر شاهرود در استان سمنان است. پس از پیاده شدن در شهر شاهرود با اتوبوس به موزه شاهرود و سپس گردشگران به هتل انتقال داده می­شوند. سپس از منطقه بسطام و آرامگاه بایزید بسطامی دیدن خواهند نمود و در روز بعد نیز از روستا و جنگل ابر دیدن خواهند کرد. ادامه مسیر نیز به سمت خرقان است که از آرامگاه ابوالحسن خرقانی دیدن خواهد شد و سپس به ایستگاه شاهرود رفته و به تهران مراجعه می­کنند.

جمع‌بندی تجارب ایران

گردشگری ریلی در ایران دارای عمر کوتاهی نسبت به نمونه­های عملی در دنیا است. اطلاعات موجود در این زمینه نیز به همان نسبت محدودتر است. همان‌طور که در نمونه­های جهانی اشاره شد طرح­های توسعه برای حفاظت از مناطق مجاور ریلی بسیار تأکید شده است و نهادهای متولی این مسیرها نیز ذکرشده است اما در گردشگری ریلی کشور ما به دلیل عمر کوتاه آن، هنوز تصمیماتی در این حوزه گرفته نشده است و صرفاً به فعالیت گردشگری پرداخته‌شده است. همچنین تنوع تورهای گردشگری در ایران از لحاظ کیفیت خدمات و تنوع سفر نسبت به نمونه­های خارجی بسیار محدودتر است.

« امیدواریم از مقاله حاضر لذت برده باشید. در مقاله حاضر به بررسی تجارب ریلی در ایران پرداخته شد. همچنین برای آشنایی با مفهوم گردشگری ریلی و انواع آن میتوانید به این مقاله مراجعه کنید. با ما همراه باشید .»

برخی از منابع مورد استفاده در این مقاله عبارت اند از :

• خیرالدین، رضا؛ عباسپور کالمرزی، محمد؛ راهساز، سینا (1397)؛ توسعه الگوی گردشگری ریل‌پایه و تاثیر آن روی حفاظت میراث طبیعی، تاریخی و روستایی منطقه‌ای (مورد کاوی مسیر گردشگری ریلی تهران-شیرگاه)، دومین همایش ملی مستندنگاری میراث طبیعی و فرهنگی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، تهران.
• https://railro.ir/train-tour/gilan-rasht-train-tour
• https://railro.ir/train-tour/shahroud-by-rail
• Kheyroddin R. Bridel L. Ruegg J., 2018, Theoretical and Methodological Innovations in the process of the Problematic to Research In Urbanism & Spatial planning Studies, International Seminar and workshop on the Methodology of Research in Urban & Regional Planning; On the context of MOU between School of Architecture & Environmental Design in IUST & Institute of Sustainability In University of Lausanne, 05 Nov. 2018, IUST, Tehran.
• Kheyroddin, Reza. Rahsaz, sina. Abbaspour Kalmarzi, Mohammad. 2019.  The development of ecological tourism in the impassable mountainous regions using the old railway network capacities Study area: Tehran - Mazandaran railway with passing the Alborz Mountains, 56rd Conference of ASRDLF – ERSA , 4-6 July 2019, Iași-Romania .