منظور از سهام چیست ؟

منظور از سهم چیست ؟

اگر سرمایه شرکت‌های سهامی را به قسمت‌های برابر و مساوی تقسیم کنیم هر قسمت برابر با یک سهم می‌شود. این سهم، نشان دهنده میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است. دارنده سهم نمی‌تواند به نسبت سهم خود ادعایی برای مالکیت بخشی از دارایی‌های شرکت داشته باشد. در عوض، به اندازه سهم خود در شرکت، دارای حق و حقوق است. بر اساس این حق، سهام‌دار می‌تواند از منافع شرکت استفاده کند، در مجمع عمومی رای دهد و در صورت انحلال شرکت از دارایی شرکت سهیم خواهد شد. معمولا سهام شرکت‌ها به دو قسمت «سهام عادی» و «سهام ممتاز» تقسیم می‌شوند. سهام ممتاز که انتشار آن در ایران صورت نمی‌پذیرد نوعی بدهی شرکت به مالک سهام ممتاز است و اغلب دارای نرخ سود یا بهره تعیین شده است. اما سهام عادی یا همان سهام موجود در بازار سرمایه دارای نرخ سود یا بهره ثابت نیست و میزان مالکیت سهام‌دار از منافع و حقوق شرکت را بیان می‌کند.

در ماده ۲۴ اصلاحی قانون تجارت، سهم چنین تعریف‌ شده است:

سهم قسمتی از سرمایه یک شرکت سهامی است که بر میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب سهم در شرکت سهامی دلالت دارد و همچنین اوراق سهام قابلیت نقل‌و‌انتقال و معامله دارند.

سهام از نظر شکل به دو نوع با نام و بی‌نام تقسیم می‌‌شود:

• سهام با نام

سهام با نام سهمی است که در ورقه راجع به آن نام صاحب‌سهم گفته‌شده باشد یا در دفتر سهام شرکت ثبت ‌شده باشد. سهم‌ها عمدتا با نام هستند، در این صورت دارنده سهم معلوم و مشخص است و در محل شرکت دفتری وجود دارد که شماره ردیف سهام و نام دارنده در آن ذکر شده است. سهامی که در بورس‌ها مورد معامله قرار می‌گیرند نیز بانام هستند.

سابقاً شرکت‌های سهامی اغلب دارای سهام بی‌نام بوده‌اند و سهام با نام کمتر وجود داشت، ولی در دوران جنگ جهانی اول در شرکت‌های بزرگ اروپا که اقتصاد کشور را اداره می‌کردند، کشورهای متخاصم در ممالک یکدیگر مبادرت به خرید سهام بی‌نام به‌منظور جاسوسی یا اخلال در امر شرکت می‌کردند. از این‌ جهت این قبیل شرکت‌ها بیشتر سهام خود را به سهام با نام تبدیل کردند.

• سهام بی‌نام

سهام بی‌نام سهمی است که حقوق صاحبان سهم بی‌نام ناشی از ورقه سهم است که به‌صرف قبض و اقباض قابل‌انتقال به دیگری است و هیچ‌گونه تشریفات دیگری برای اعتبار انتقال آن ضرورت ندارد.

سهام بی‌نام به‌صورت سند و وجه حامل بوده و دارنده آن مالک شناخته می‌شود، مگر آنکه خلاف آن قانوناً ثابت شود. اگر کسی خواست سهام بی‌نام خود را بفروشد، کافی است که قیمت آن را دریافت و سهم را مانند اسکناس تسلیم کند. سهم در دست هرکسی مشاهده شد و همان فرد به‌عنوان مالک شناخته‌شده و می‌تواند از منافع شرکت استفاده کند؛ مگر اینکه شخص دیگری در دادگاه ثابت کند که سهم متعلق به او است و دارنده به‌ناحق آن را در تصرف دارد.

انواع سهام از نظر حقوقی به موارد زیر تقسیم می‌شود:

• سهام عادی

سهام عادی که به دارنده خود، حق اعمال رأی در مجامع عمومی شرکت را داده و سود تقسیم‌شده در شرکت را دریافت می‌کند. سهام عادی عموماً بخش عمده‌ای از سهام منتشر شده را تشکیل می‌دهد. دارندگان سهام عادی(سهام‌داران) صاحبان اصلی مؤسسه هستند. هر سهام‌دار عادی در مقابل هر سهم، یک حق رأی دارد و می‌تواند در اداره و کنترل کردن مؤسسه از طریق حق رأی خود، دخالت کنند. سهام عادی فاقد سود تضمین ‌شده هستند و درصورتی‌که مؤسسه سود تحصیل کند، در سود مؤسسه سهیم خواهند بود.

• سهام ممتاز

سهام ممتاز که معمولاً حق رأی نداشته، اما در دریافت سود سهام، نسبت به سهامداران عادی، در اولویت قرار دارد. سود سهام ممتاز، درصد ثابتی از مبلغ اسمی سهام ممتاز است که میزان آن از قبل مشخص ‌شده و در اختیار مجمع نیست. سود سهام ممتاز، باید قبل از سود سهام عادی پرداخت شود، حتی اگر شرکت به هر دلیل زیان‌ده شود.

• سهام انتفاعی

سهمی که صاحب آن، در قبال آن در شرکت سرمایه ندارد، بلکه به دلایلی شرکت آن سهم را به او داده تا اینکه فقط از سود شرکت منتفع شود و در حین تصفیه شرکت صاحب سهم نمی‌تواند ارزش اسمی سهم را مطالبه کند؛ در اغلب موارد از این سهام برای استهلاک سرمایه شرکت استفاده می‌شود.